Bağışıklık sistemi organlardan, hücrelerden, dokulardan ve proteinlerden oluşur. Tüm bu bileşenler, enfeksiyon veya hastalığa neden olan virüsler, bakteriler ve yabancı cisimler olan patojenlerle savaşan bedensel süreçleri gerçekleştirir. Bunun yanında çeşitli mutasyonlar geçirerek zararlı, kanser öncülü hücreler haline gelen vücut hücrelerimizi de programlı şekilde yok eder.
Bağışıklık sistemi bir patojenle temas ettiğinde, bağışıklık tepkisini tetikler. Bağışıklık sistemi, patojenler üzerindeki antijenlere yapışan ve onları öldüren antikorları serbest bırakır. Bağışıklık sisteminin bizi enfeksiyon, kanser gibi sorunlardan koruyabilmesi için sistemin elemanlarının uyum içinde çalışması gerekir. İmmün (bağışıklık) sistemi; doğuştan sahip olduğumuz ve az özelleşmiş hücrelerden oluşan doğal bağışıklık sistemi ve sonradan çeşitli antijenlerle karşılaştıktan sonra oluşan daha özelleşmiş olan, kazanılmış bağışıklık sistemi olarak iki alt gruptan oluşur. Her iki grupta yer alan hücrelerin, hem kendi grubundaki diğer hücrelerle hem de diğer gruptaki hücrelerle düzgün bir şekilde etkileşime girmesi sağlıklı bir bağışıklık sistemi için gereklidir.
Doğal yani zaten doğuştan itibaren var olan bağışıklık sistemimiz, vücudumuza zarar verici mikroplara karşılık veren ilk bağışıklık yanıtı iken; kazanılmış yani sonradan elde edilmiş (edinilmiş) bağışıklıkta, bağışıklık hücrelerimiz tarafından sitokin ve immünoglobülinler (Ig) üreterek çalışır. Doğal bağışıklık sağlıklı bireylerde daima mevcut olup, enfeksiyon etkenlerinin girişini önlemek için hazırlanmıştır. Enfeksiyon etkenini hızla yok eder ve vücuda girişini önler.
Bağışıklık Sistemini Güçlendirmek İçin Ne Yapmalıyız?
Sağlıklı bir yaşam tarzı oluşturmak, vücudumuzdaki tüm sistemler için olduğu kadar bağışıklık sistemi için de önemlidir. Yapılacak basit sayılabilecek değişikler, bağışıklık sistemi üzerinde olumlu etkilere neden olabilir. Bu değişiklikler:
- Sigara içmemek,
- Düzenli egzersiz yapmak,
- Sağlıklı kiloyu korumak,
- Alkolden kaçınmak veya aşırıya kaçmamak,
- Yeterince uyumak,
- Stresi en aza indirmek,
- Doğru el yıkama ve ağız hijyeni uygulamak.
Bağışıklık Sistemini Güçlendirmek İçin Neler Yemeliyiz?
İmmün sistemin güçlü olması için tüketilen besinlerin dengeli olmasının ve gerekli vitamin, mineralleri içermesinin önemi büyüktür. Günlük kalori alımının yaş ve cinsiyete göre normal sınırlar içinde olması gerekir. Bazı önemli öneriler şöyledir:
- Tek tip beslenmeden kaçınılmalıdır.
- Bağışıklık sistemini güçlendiren besinler arasında yeterli meyve ve sebze tüketimi oldukça önemlidir. Serbest oksijen radikalleri, hücrelere zarar veren, inflamasyona (iltihaplanmaya) sebep olan moleküllerdir. Sebze ve meyvelerde bolca bulunan antioksidan moleküller, serbest oksijen radikallerinin zararlı etkilerini ortadan kaldırmaya yardımcı olur.
- Güne kahvaltı ile başlayın ;Kahvaltı, gece açlığını takiben, biten enerjinin tekrar depolanabilmesi için en önemli öğündür. Beynin en önemli enerji kaynağı glikozdur ve güne zinde başlamak için besleyici bir kahvaltı şarttır. Ancak sabah sadece karbonhidrat ve şeker içeren besinler ile güne başlamak doğru değildir.
- Fermente gıdalar tüketin: Yoğurt, kefir gibi fermente gıdaları tüketmek sindirim sisteminizin çalışmasını düzenler. Probiyotik etki gösterirler ve sindirim sistemindeki yararlı bakterilerin gelişimini destekler. Eğer günlük diyetinizde fermente gıdaları yeterince tüketmiyorsanız, probiyotik özellikli takviyeler alabilirsiniz.
- Antioksidan yönünden zengin besinler tüketin; Antioksidanlar, bağışıklık sistemi koruyan, bir savaş halinde vücudumuzu savunan askerlerdir. Vücudumuzda enerji üreten tüm hücreler oksijene ihtiyaç duyarlar. Oksijen yaşamın temelidir. Ancak diğer bir yandan oksijen, hücrelerimizde yandığında, serbest radikaller adı verilen zararlı maddeler de oluşur. Serbest radikaller vücut hücrelerine zarar verir. Tabi bir de ultraviole ışınlar, tarım ilaçları, sigara, egzoz dumanı ve stres gibi çevresel faktörler de eklenince serbest radikal oluşumu kaçınılmaz ve hücre hasarı sonucunda, kanser, kalp, damar hastalıkları, artrit, zayıf bağışıklık sistemi ve erken yaşlanma gibi bazı sağlık sorunlarıyla karşılaşmak mümkün hale gelir. Bu sebeple antioksidan besinler güçlü bir bağışıklık sistemi için büyük önem taşır. Antioksidanların en önemlileri selenyum, likopen, C ve E vitamini ve beta-karotendir.
- Göz sağlığı, üreme, epitel doku ve kemik gelişimi için a vitamini içeren besinler tüketin; Havuç, kırmızı biber, turp, yeşil biber, kayısı, ıspanak, brokoli gibi sebzelerde karoten vardır. A vitamini yağda eriyen, çok güçlü bir antioksidan vitamindir. Göz sağlığımız, üreme, epitel doku ve kemik gelişimi için gereklidir. Kanser oluşumuna karşı hücreleri oksidatif stresten korur. Bağışıklık sisteminin yeterliliği için gereklidir. En zengin kaynakları hayvansal yiyeceklerden; karaciğer, balık, süt ve yumurta sarısıdır. Bitkisel kaynaklardan ise; sarı, turuncu ve yeşil sebze ile meyvelerdir. A vitamini vücudumuzda depolandığı için uzun süre yüksek doz alımı zararlı etkilere yol açabilir.
- Vücudunuzu oksidasyona karşı korumak için e-vitamini içeren besinler tüketin; Yağda çözünen bir vitamin olan E vitaminin en önemli görevi antioksidan özelliği ile hücreleri oksidasyona karşı korumasıdır. E vitamininin en iyi kaynakları; bitkisel yağlar, yağlı tohumlar, susam ve buğday özüdür. Yeşil yapraklı sebzeler az miktarda E vitamini içerirler. Besinlerde bol miktarlarda bulunduğu için yetersizliği çok seyrek görülür.
- C vitamini hücreleri zararlı maddelere karşı korur; C vitamini suda çözünür vitaminlerdendir. C vitamini bir antioksidan olarak beta karoten ve E vitamini ile benzer yolları izleyerek vücudumuzu zararlı maddelerden korur. C vitamininin, A ve E vitamininden en önemli farkı vücut sıvılarındaki serbest radikallerle savaşmasıdır. Suda çözünebildiği için vücudumuzun farklı bölgelerinde koruyucu etki gösterebilir. Bilindiği üzere portakal, mandalina gibi turunçgiller C vitamininden en zengin besinlerdir. Tabi soyulduktan hemen sonra yenildiği takdirde C vitamini daha çok vücudumuza girer. Ancak sanıldığı gibi tek kaynak bunlar değildir. Kırmızıbiber, papaya, brokoli, yeşil biber, koyu yeşil yapraklı sebzeler ve domates C vitaminin diğer zengin kaynaklarıdır.
- Bağışıklık sistemi ve beyin gelişimi için vücudunuzu omega 3 yönünden zengin yiyeceklerle destekleyin; Omega 3’ler antiinflamatuar (iltihap azaltıcı) etkiye sahiptir. Ayrıca viral, bakteriyel, paraziter enfeksiyonlarda mikropların direncini zayıflatarak hastalıklardan koruyucu etkiye sahiptir. Bağışıklık sistemini desteklemesinden başka, özellikle çocuklarda beyin gelişimi ve kalp sağlığı üzerine olumlu etkilere sahiptir. Omega 3 yağ asitleri (EPA & DHA) derin ve soğuk sularda yaşayan balıklarda fazlaca bulunur. Özellikle somon, uskumru ve ton balığı Omega 3’ten en zengin balık çeşitleridir. Diğer Omega 3 içeren besinler; anne sütü, keten tohumu, ceviz, badem ve fındıktır. Koyu yeşil yapraklı sebzelerde de az miktarda bulunur. Günlük Omega 3 ihtiyacı 1-3 gr kadardır. Bu tür besinleri tüketemeyen ya da beslenme sorunu yaşayanların mutlaka balık yağı – omega 3 içeren destek ya da şuruplarla desteklenmesi hem güçlü bir bağışıklık sistemi hem de beyin gelişimi için çok önemlidir.
